Stijgende energieprijzen maken het moeilijk om grip te houden op de energierekening. Helemaal voor mensen in een slecht geïsoleerd huis, met een hoge energierekening en/of een lager inkomen. Gemeentes hebben de afgelopen tijd op allerlei manieren geprobeerd om mensen die worstelen met de energierekening te helpen. Bij de bijeenkomst waren zo'n 80 deelnemers in 10 parallelsessies die mee hielpen aan een set aanbevelingen.
Diversiteit in huidige aanpakken
TNO gaf vooruitlopend op de parallelsessies een overzicht van onderzoek naar de effectiviteit van energiearmoede aanpakken en onderzoek in de nabije toekomst. Op het programma in de 10 parallelsessies stonden aanpakken met Energiebox in diverse gemeentes, energievouchers in Zeist, participatief actieonderzoek in Soest, activiteiten in de Metropool regio Eindhoven, aanpakken gericht op isolatie van de eigen woning in Deventer, acties van vastgoedeigenaren om samen met huurders op te trekken, en het benaderen van mensen via de voedselbank in Utrecht. Lessen uit de schuldhulpverlening en gedragspsychologie werden meegenomen. Studenten werden als aparte doelgroep bekeken en ook manieren waarop energie coöperaties energiearmoede kunnen aanpakken kwam aan bod.
Aanbevelingen
Wat ons opviel is dat er ontzettend veel gebeurt en er veel ervaring is als het gaat om het ondersteunen van energiearme huishoudens, en dat het overal weer anders gaat. Aan de ene kant zouden gemeentes geholpen zijn bij een meer gestandaardiseerde aanpak waarin van elkaar kan worden geleerd en die kan worden gestapeld; dit maakt het ook eerlijker voor inwoners over gemeentes heen. En aan de andere kant is maatwerk noodzakelijk. Denk bij maatwerk aan aanpakken gericht op specifieke aandachtsgroepen zoals studenten, huurders op blokverwarming en particuliere verhuurders.
Sowieso moeten de aanpakken simpel zijn en is het wijs de boodschap te herhalen en op diverse manieren onder de aandacht te brengen. Bij het bereiken van kwetsbare doelgroepen die hulp het hardste nodig hebben is de “via-via” methode belangrijk. Investeren in het informele netwerk en daar duurzame relaties mee aangaan en onderhouden vanuit de gemeente is hierbij cruciaal. Vertrouwen is het sleutelwoord. Energie coöperaties (waarin de buurman of -vrouw vertrouwen geniet) bieden ook een route om mensen te helpen; en bovendien kunnen energiecoöperaties de opbrengsten van hun projecten inzetten om energiearmoede te verlichten. Samen lokaal sterk voor elkaar.
Ook is het belangrijk te onderkennen dat mensen met energiearmoede een andere leefwereld kunnen hebben. Waar je rekening mee moet houden is chronische stress en daardoor een meer beperkte mentale ruimte en wantrouwen richting instanties. Om financieel kwetsbare inwoners te kunnen bereiken en vasthouden moet je je als gesprekspartner gelijkwaardig en kwetsbaar opstellen. Stress-sensitief werken is een interessante manier van werken. Voor een goede begeleiding en hulp van bewoners bij het verlagen van de energierekening, is een lokale organisatie en infrastructuur met de juiste deskundigheid zeer wenselijk en noodzakelijk.
Lange termijnvisie
Bij dit alles is de hamvraag hoe de aanpak van energiearmoede structureel vorm gaat krijgen na de afloop van diverse tijdelijke financiële subsidies (bijv. RREW). Lange termijnvisie en beleid is nodig op nationaal en lokaal niveau. Financiële arrangementen voor gemeentes, woningcorporaties, particuliere verhuurders en energie coöperaties zouden geborgd moeten op lange termijn en daarmee planningszekerheid bieden, want het probleem van energiearmoede is helaas niet morgen opgelost.
We hopen met deze bijeenkomst bij te dragen aan de energie-armoedeaanpakken 2.0. De aanbevelingen worden meegenomen in het project ENPOR als beleidsaanbevelingen richting de nationale overheid en Europese Commissie
Meer weten of ideeën delen?
Op de webpagina zijn de presentaties en verslagen te vinden. Meer weten over ENPOR of EnergyMeasures? Neem contact op met Lenneke Kok. Wilt u sparren over wat nu echt nodig is voor een gemeentelijke aanpak 2.0, neem dan vooral contact op. Wellicht dat we in een vervolgproject hier vorm aan kunnen geven.